The Chief Medical Officer of Health of the United Kingdom has recommended that the 1990 Human Fertilisation and Embryology Act should be amended to allow cloning in humans for research purposes only. He also recommended that: “The transfer of an embryo created by cell nuclear replacement into the uterus of a woman (so called ‘reproductive cloning’) should remain a criminal offence” (recommendation 7, Ref. 1). This recommendation implies that nuclear replacement and cloning are the same. They are not. Nuclear transfer (...) constitutes reproductive cloning only when the individual created is genetically identical to the nuclear donor. In this paper, we describe a possible future use of nuclear transfer for the treatment of infertile individuals. The treatment yields an individual that receives approximately equal genetic contributions from each parent. We use this example to illustrate how semantic confusion might lead to plausibly moral and justifiable treatments being legally banned. In doing so, we hope to encourage a more accurate and informed use of language in science, law and politics, so that legislation is properly informed by science and achieves what it intends. BioEssays 23:359–364, 2001. © 2001 John Wiley & Sons, Inc. (shrink)

Building on our diverse research traditions in the study of reasoning, language and communication, the Polish School of Argumentation integrates various disciplines and institutions across Poland in which scholars are dedicated to understanding the phenomenon of the force of argument. Our primary goal is to craft a methodological programme and establish organisational infrastructure: this is the first key step in facilitating and fostering our research movement, which joins people with a common research focus, complementary skills and an enthusiasm to work (...) together. This statement—the Manifesto—lays the foundations for the research programme of the Polish School of Argumentation. (shrink)

The present text “Paul of Tarsus in the eyes of Alain Badiou and Slavoj Žižek” presents opinions of two philosophers, Alain Badiou and Slavoj Žižek, concerning founder of Christianity Paul of Tarsus. For Badiou Paul was theologian of universalism, for Žižek apostle of exclusion. But when their views are analyzed carefully, one can see that both skipped fragments of Paul’s letters which deny assumptions of their own theories. Badiou see in Paul spokesman of one and only truth. He does not (...) want to see that such attitude leads to exclusion of those who reject his truth. At the same time Badiou sees in him precursor of modern society which guarantee laws to minorities, though Paul himself excluded it. Paul’s vision excludes voluntary choose and leads to coercion in religion. Žižek who stigmatize Paul’s intolerance, did not mention his tolerance concerning vegetarians and sexual life of clergy. (shrink)

Jacek Urbaniec: Platonism in the philosophy of mathematics does not necessarily imply that there are links between the temporal physical world and the eternal world of mathematics..

Rok 2021 został w Polsce ogłoszony rokiem Stanisława Lema z powodu przypadającej setnej rocznicy jego urodzin. Jest to dobra okazja do pewnych podsumowań. Artykuł jest próbą zarysowania niektórych aspektów filozoficznych występujących w prozie fantastycznonaukowej Lema. Przede wszystkim problematyka epistemologiczna odnajduje w twórczości autoraNiezwyciężonego swoje interesujące rozwinięcie. Ujęcie tematyki międzycywilizacyjnego kontaktu w takich książkach jak Eden czy Solaris uznawane jest za oryginalny wkład Lema w ideowy dorobek światowej literatury science fiction. Z kolei problematyka ontologiczna łączy się u Lema ze specyficznie pojmowaną (...) „filozofią przypadku”, której genealogii można poszukiwać w meandrach życiorysu pisarza. Świat w jego powieściach (Śledztwo, Katar) działa według zasad indeterminizmu, które odnajdują swoje potwierdzenie we współczesnych koncepcjach filozoficznych i socjologicznych. (shrink)

Literatura fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się oczywiste pytania: czy możliwe jest porozumienie z intelektem rozwiniętym w skrajnie różnym od ludzkiego środowisku, wyposażonym być może w odmienną percepcję, odmienne sposoby odbioru rzeczywistości. Najciekawszą realizacją tematu wydaje się powieść Stanisława Lema „Solaris”, w której ludzkość próbuje komunikować się z gigantycznym oceanem plazmy, a więc istotą skrajnie od ludzkości różną. Inny problem sygnalizują bracia Strugaccy w książce „Piknik na skraju drogi” – tytuł jest metaforą opisującą różnicę (...) potencjałów kulturowych między obcą cywilizacją a homo sapiens. Inne intrygujące pytanie – jakie konsekwencje metafizyczno-teologiczne niesie ze sobą kontakt z obcymi cywilizacjami; pojawia się problem „protezowania metafizyki” w literaturze fantastycznej. (shrink)

W artykule tym przedstawiam skróconą historię „intelektualnych kontaktów” Józefa Innocentego Marii Bocheńskiego i Leszka Kołakowskiego. Koncentruję się na zdecydowanej polemice, która pozwala dostrzec różnice filozoficznych stanowisk i „stylów filozofowania”. Zaczyna się ona sporem o znaczenie Erazma z Rotterdamu na konferencji w Rapperswillu w roku 1986; jej kontynuacją była krytyczna ocena książki Bocheńskiego Sto zabobonów. Jerzy Giedroyc w liście do Kołakowskiego zauważył: „Rzeczywiście trudno z większą elegancją zniszczyć autora. Wyobrażam sobie jaka będzie reakcja Bocheńskiego”. Zaiste reakcja Bocheńskiego była gwałtowna, opublikował w (...) roku następnym dwa artykuły, które były – przeważnie „nie wprost” – zdecydowaną polemiką z Kołakowskim i próbą precyzyjnego przedstawienia własnego stanowiska. Spór ten można potraktować jako ilustrację słynnego rozróżnienia Kołakowskiego na dwa typy aktywności w kulturze: kapłana i błazna. (shrink)

SPIS TREŚCI Ryszard Moń Wstęp -/- Rozdział 1: Lękam się świata bez filozofii. O nieodzowności humanistyki w dobie techniki i globalizacji -/- 1.1 Konieczność filozofii 1.2 Narodziny sztuk wyzwolonych 1.3 Uniwersytet domem humanistyki 1.4 Upadek humanistyki 1.5 Uniwersytet – biznes i korporacyjna logika 1.6 Kognitywny kapitalizm 1.7 Złowroga moc etatyzmu 1.8 Pragmatyzm a ideały kształcenia 1.9 Demokracja – dialog, kultura, światopogląd 1.10 Humanistyka na straży demokracji 1.11 Edukacja filozoficzna w szkole 1.12 Podsumowanie – filozofia jako fundament -/- Rozdział 2: Czy (...) starożytna paideia może być alternatywą dla współczesnej pedagogiki? Antyczne metody wychowawcze i ich obecna rola -/- 2.1 Filozofia jako sposób życia 2.2 Rola ćwiczeń duchowych w paidei starożytnej Grecji oraz starożytnego Rzymu 2.3 Antyczna paideia a aktualne wzorce kształcenia -/- Rozdział 3: Problem ujawniania przez nauczyciela własnej tożsamości moralnej w nauczaniu etyki i filozofii -/- 3.1 Nauczyciel na lekcjach filozofii i etyki 3.2 Etyka, moralność i tożsamość 3.3 Matthew Lipmana filozofowanie z dziećmi i młodzieżą 3.4 Filozofia! Ale jaka? 3.5 Nauczyciel-filozof 3.6 Tożsamość moralna nauczyciela -/- Rozdział 4: Język i filozofia. O Naturalnym Metajęzyku Semantycznym i jego związkach z filozofią -/- 4.1 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – rozważania wstępne 4.2 Inspiracje filozoficzne koncepcji NMS 4.3 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – cel i założenia koncepcji 4.4 Kierunki rozwoju NMS 4.5 Jak wykorzystać NMS w dydaktyce filozofii? -/- Rozdział 5: Metody problemowe na lekcji etyki i filozofii jako możliwe działanie prewencyjne -/- 5.1 Metody rozwiązywania problemów – informacje ogólne 5.2 Rozwiązywanie problemów poznawczych 5.3 Rozwiązywanie problemów decyzyjnych 5.4 Rozwiązywanie problemów praktycznych 5.5 Nauczanie i uczenie się metodą „układanki” 5.6 Metoda wychowania bez porażek 5.7 Rola nauczyciela 5.8 Kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów 5.9 Oceny i wartościowania 5.10 Podsumowanie Rozdział 6: Trudności w uczeniu się – profilaktyka i terapia -/- 6.1 Trudności w uczeniu się 6.2 Specyficzne trudności w uczeniu się 6.3 Niepowodzenia szkolne 6.4 Profilaktyka i terapia -/- Aneks – konspekty lekcji o tematyce filozoficznej i etycznej. (shrink)

The subject of the article is the contacts of Polish queens with the sanctuary of Our Lady of Częstochowa at Jasna Góra Monastery. The considerations are based on the archival materials stored in the Archives at Jasna Góra and the literature on the subject. In the Jasna Góra archives, books were used, in which votive gifts donated by the faithful to the Jasna Góra sanctuary were entered. The analytical method was used in the work. Most of the Polish queens had (...) contacts with the Jasna Góra sanctuary. Some of the queens made pilgrimages to the sanctuary in person, others offered devotional gifts and votes. The most frequent contacts with Jasna Góra were: Ludwika Maria, spouse of Władysław IV and Jan Kazimierz, Maria Kazimiera, spouse of Jan III Sobieski, Maria Eleonora, spouse of Michał Korybut Wiśniowiecki, and Maria Józefa, spouse of August III Wettin. The other queens had more modest contacts with Jasna Góra. All the rulers offered liturgical vestments, jewelery and financial donations. Ludwika Maria and Maria Józefa showed the greatest attention to the Jasna Góra sanctuary. However, the piety of the rulers resulted not only from their personal faith, but also from the norms and principles adopted in a given era in expressing religiosity. (shrink)

Bóg i przypadek W niniejszym tekście analizuję sześć pojęć przypadku oraz – dodatkowo – definiuję pojęcie zdarzenia losowego. Odrzucając istnienie zdarzeń całkowicie bezprzyczynowych, zastanawiam się nad relacją zdarzeń losowych do Boga. Moją koncepcję opieram na trzech zasadach: zasadzie jednoczesnego współdziałania, zasadzie komplementarności oraz zasadzie wiedzy pośredniej. Przyjęcie tych trzech zasad pozwala mi pogodzić istnienie klasycznie pojętego Boga z istnieniem zdarzeń losowych. W ten sposób uzyskuję model alternatywny do modeli proponowanych przez teizmy rewizyjne, w tym przez teizm probabilistyczny Łukasiewicza.

„Filozofia w Instytucie Filozofii Akademii Ignatianum w Krakowie”.

Zsfassung in engl. Sprache u.d.T.: On the word Be.

W niniejszym artykule przedstawiam moje poglądy dotyczące tematyki istnienia. Moją prezentację organizuję wokół trzech rozróżnień: między statycznymi a dynamicznymi koncepcjami istnienia, między istnieniem czegoś jako faktem a istnieniem jako zasadą (czynnikiem wewnątrzbytowym) czegoś, między (przygodnym) istnieniem czegoś a (Boskim) istnieniem samym (czystym). Staram się przy tym bronić poznawczej wartości drugich członów tych dystynkcji w kontekstach ontologicznych i teologicznych. Za pomocą kilku eksperymentów myślowych pokazuję, że istnienie jako zasada jest czynnikiem różnicującym przedmioty realne względem intencjonalnych oraz realne (aktualne) stany świata względem (...) potencjalnych. Istnienie jest także koniecznym warunkiem swoistych aktywności poszczególnych bytów. W końcowych częściach artykułu podejmuję dyskusję z trudnościami postawionymi przez Marka Piwowarczyka wjego artykule Trudności analizy faktu istnienia. Wykorzystuję przy tym koncepcję Barry’ego Millera, która — moim zdaniem — dostarcza narzędzi rozwiązujących większość tych (lub podobnych) trudności. (shrink)

Johann Wilhelm Andreas Pfaff (1774-1835) był obiecującym niemieckim matematykiem i astronomem, należącym do bogatej w tradycje akademickie rodziny Pfaffów – miał dwóch starszych powszechnie znanych braci. Niniejszy artykuł przedstawia życie najmłodszego z Pfaffów – od czasu jego studiów teologicznych w Getyndze do okresu działalności w Uniwersytecie Erlangeńskim. Krocząc śladami Klaudiusza Ptolemeusza i Johanna Keplera, Johann Wilhelm Andreas Pfaff usiłował promować astrologię w pierwszych dekadach XIX wieku. Jego wysiłki umocnienia astrologii jako pełnoprawnej dyscypliny akademickiej, zamiast oczekiwanego skutku, spotkały się z opozycją, (...) drwiną i marginalizacją samego Pfaffa w ówczesnej społeczności akademickiej. Jednakże jego osobisty dramat powinno się umiejscowić w szerokim kontekście nurtu tzw. Naturphilosophie – romantycznego ruchu myślowego, niezwykle popularnego w kręgach intelektualnych ówczesnych krajów niemieckich (także w państwach skandynawskich). (shrink)

W swojej ogromnej spuściźnie piśmienniczej Karl Rahner nie pominął zagadnienia istnienia rozumnych istot pozaziemskich. Są to jednak wypowiedzi nieliczne, fragmentaryczne i rozproszone. Pomimo tego dają one wyrazisty i oryginalny obraz filozoficzno-teologiczny tego zagadnienia. Kwestię potencjalnych inteligencji pozaziemskich Rahner przedstawia na tle metafizycznego ujęcia kosmosu jako nieustannie stającej się i autotranscendującej rzeczywistości. W jego opinii kosmos w swoich prawach fizycznych i zgodnie z celowym zamysłem jego Stwórcy zorientowany jest nie tyle w stronę człowieka, lecz podmiotów cielesno-duchowych. W tej perspektywie realna staje (...) się możliwość powstania także innych, oprócz człowieka, istot rozumnych. Z punktu widzenia teologii są one według Rahnera tak samo otwarte na samoudzielającego się Boga-Trójcy w Logosie-Chrystusie-Zbawcy jak ludzie. (shrink)

Celem poniższych analiz jest eksplikacja, ujednoznacznienie i przystępne wyłożenie znaczenia pojęcia sprawiedliwość, występującego w pismach Emmanuela Levinasa. Cel to o tyle ważny, że pojęcie to – jak mam nadzieję wykazać – jest jednym z kluczowych pojęć spajających konstrukcję myślową filozofii Levinasa, a sam Levinas – jak z przekonaniem sądzę – jest jednym z ważniejszych myślicieli XX stulecia; nie wspominając już o wadze teoretycznej i politycznej samego tego pojęcia w perspektywie uniwersalnej.

The author attempts to answer, by describing the phenomena involved, the question as to whether nationalist ideals constitute a real threat to liberal democracy and whether, despite the popularity of nationalism, it is possible to create a post national, multicultural and cosmopolitically liberal world? Disputes around the concept of nationalism are set out, as exemplified by the views of Jacek Woroniecki and Jozef Maria Bocheński.

Dziewiętnaste stulecie to jeden z najbogatszych w wydarzenia i treści okresów historii myśli ludzkiej. Jeśli popatrzymy na ten czas pod kątem wydarzeń o znaczeniu ideowym, to uzmysłowimy sobie, że symbolicznie otwiera je wielka rewolucja francuska, a kończy wybuch I wojny światowej. Naukowe teorie i filozoficzne przesłania, jakie zrodziły się w tym okresie – kantyzm, heglizm, materializm, marksizm, społeczny i biologiczny ewolucjonizm, pozytywizm, radykalny ateizm – wypełniły uniwersyteckie sale wykładowe, gabinety polityczne i izby parlamentów. Nie wszyscy żyjący wówczas intelektualiści zdawali sobie (...) sprawę z przemożnej siły filozoficznych nowinek czy przełomowego znaczenia ideowych propozycji. Tylko uważny namysł nad tym, co wtedy dokonywało się w europejskiej myśli, co działo się w kulturze, nauce, historii, filozofii i religii, pozwalał zauważyć, że nadchodzą bardzo poważne zmiany. Jedną z kluczowych postaci, która dostrzegła moc filozoficznych idei, rozbrzmiewających w dyskusjach tego stulecia, był włoski duchowny Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci, późniejszy papież Leon XIII. Właśnie świadomy wagi i mocy ideowych skutków nowych prądów pod koniec XIX wieku, w bardzo trudnych dla Kościoła katolickiego czasach, we wrogiej chrześcijaństwu światopoglądowej atmosferze, spowodowanej wpływem idealistycznych filozofii i fascynacją rodzącym się marksizmem, ogłosił w 1879 roku encyklikę Aeterni Patris. Papież wskazywał sposoby intelektualnego wspomagania i odbudowywania znaczenia teologii i religii w życiu społecznym, zachwianego przez nurty postoświeceniowe i modernistyczne. Leon XIII przekonywał, że jeśli misją Kościoła jest nauczanie, to jest on odpowiedzialny także za ocenę treści, jakie pojawiają się w życiu społecznym i politycznym. Narody, państwa i wspólnoty nie żyją jedynie sprawami ekonomicznymi czy bytowymi, ale przede wszystkim tym, co dokonuje się w kulturze, sztuce, filozofii. Papież proroczo dostrzegł, jak wiele zależy od filozofii. W świetle wciąż powracającego pytania o zasadność i potrzebę filozofii chrześcijańskiej warto spojrzeć retrospektywnie na znaczenie wspomnianej encykliki i zawartej w niej wizji roli filozofii w ludzkim poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, wynikające z aktualnego postępu cywilizacyjnego, naukowego i kulturowego. -------------- Zgłoszono: 26/07/2020. Zrecenzowano: 18/09/2020. Zaakceptowano do publikacji: 27/10/2020. (shrink)